AHMET HAMDİ GÖKBAYRAK ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ
REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ
VELİLER İÇİN
ÖĞRENCİ SEÇME SINAVI (ÖSS)
İLE İLGİLİ BİLGİLER
ÖĞRENCİ SEÇME SINAVI (ÖSS) SİSTEMİ
Sistemin genel adı Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi’dir (ÖSYS). Bu sınav ve merkezi yerleştirme sisteminin genel amacı, yükseköğretim programlarına öğrenci seçmek ve yerleştirmektir. Bu sistemde, genel olarak uygulanacak Öğrenci Seçme Sınavına (ÖSS) ek olarak bir Yabancı Dil Sınavı da (YDS) yapılır. ÖSS’den ayrı bir günde yapılan bu sınava, sadece dil puanı ile öğrenci alan yükseköğretim programlarına girmek isteyen adaylar katılır.
A-1 ÖĞRENCİ SEÇME SINAVININ KAPSAMI
ÖSS’ye giren bütün adaylara sözel ve sayısal bölümlerden oluşan bir test uygulanır.
Sözel Bölüm olarak adlandırılan birinci bölümde, adayların Türkçe’yi kullanma güçleri ile sosyal bilimlerdeki temel kavram ve ilkelerle düşünme becerilerini yoklayan sorular vardır.
Sayısal Bölüm olarak adlandırılan ikinci bölümde ise adayların matematiksel ilişkilerden yararlanma güçleri ile fen bilimlerindeki temel kavram ve ilkelerle düşünme becerilerini yoklayan sorular vardır.
- TABLO 1-A -
|
ÖSS’NİN BÖLÜMLERİ VE BU BÖLÜMLERİNİN
ÖSS İÇİNDEKİ PAYLARI
|
|
BÖLÜM
|
Konu Alanı ve Soru Sayısı Bakımından Yaklaşık Pay
|
|
1. SÖZEL BÖLÜM
|
a) Türkçe’yi kullanma gücü ile ilgili sorular
(Türkçe alt bölümü)..…………….…… %25
b) Sosyal Bilimlerdeki temel kavram ve ilkelerle düşünme soruları
(Sosyal Bilimler alt bölümü) ………. %25
i) Tarih (%10)
ii) Coğrafya (% 9)
iii) Felsefe (% 6)
|
|
2. SAYISAL BÖLÜM
|
a) Matematiksel ilişkilerden yararlanma gücü ile ilgili sorular
(Matematik alt bölümü) ...... %25
b) Fen Bilimlerindeki temel kavram ve ilkelerle düşünme soruları
(Fen Bilimleri alt bölümü) ...... %25
i) Fizik (%10)
ii) Kimya (% 
iii) Biyoloji (% 7)
|
Öğrenci Seçme Sınavı, ÖSYM tarafından belirtilen tarihte tek oturumda uygulanır ve adaylara toplam 180 soru için 3 saat süre verilir. Soru kitapçıklarının kapsadıkları soruları birbirinin tamamen aynı olur ancak, soruların veya sorulardaki seçeneklerin sıralanışı değişir
A-2 YABANCI DİL SINAVI (YDS)
Yabancı dil ve edebiyatları, bu dillerin öğretmenlik programları, mütercim-tercümanlık ve turist rehberliği ile ilgili bazı yükseköğretim programlarına girmek isteyen adayların ÖSS’ye başvurmaları ve ÖSS’ye girmeleri zorunludur. Bu adaylar ayrıca Yabancı Dil Sınavı (YDS)’ ye de girmek zorundadırlar. Yabancı dil sınavı, ÖSS’den bir hafta sonra yapılır. Soru sayısı 100,sınav süresi 150 dakikadır.
YDS Almanca, Fransızca ve İngilizce olmak üzere üç dilde yapılır. Adaylar sınav yabancı dilini, cevap kağıdında ayrılan bölüme işaretler ve bu dildeki soruları yanıtlar. Bu testlerde kelime bilgisi ve dilbilgisi, Türkçe’den yabancı dile, yabancı dilden Türkçe’ye çeviri ve okuduğunu anlama ile ilgili sorular bulunur. (TABLO 1-B)
- TABLO 1-B -
|
YABANCI DİL SINAVI
Fransızca
İngilizce
Almanca
|
a) Kelime Bilgisi ve Dil Bilgisi ...….. %25
b) Çeviri ……………………………………. %15
c) Okuduğunu anlama ………….…… %60
|
YDS’ye giren adayların yükseköğretim programlarına yerleştirilmeleri, tüm adaylarla birlikte merkezi olarak yapılır.
A-3 a) ÖZEL YETENEK SINAVI İLE SEÇME YÖNTEMİ
Özel Yetenek Sınavı ile Seçme yöntemi, özel yetenek gerektiren yükseköğretim programlarına öğrenci alımı içindir. Bu programlara önkayıt amacıyla başvurabilmek için ÖSS’ye girmiş ve kazanmış olmak gereklidir. Özel yetenek gerektiren programlara başvurular, doğrudan programların bulunduğu yükseköğretim kurumuna yapılır. Sınav ve değerlendirme işlemleri o yükseköğretim kurumu tarafından yürütülür.
Merkezi yerleştirme ile bir yükseköğretim programına kesin kayıt hakkı kazanmış adaylar da, isterlerse özel yetenek sınavıyla öğrenci alan yükseköğretim programlarına başvurabilirler.
b) ÖZEL YETENEK SINAVI SONUCU YERLEŞTİRMEYE ESAS OLAN PUANIN HESAPLANMASI
Yerleştirmeye esas olan puan;
· Özel Yetenek Sınavı Standart Puanı (ÖYSP-SP)
· Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) (Üç puan türünden en yükseği)
· ÖSS Puanı (ÖSS-P) (Dört puan türünden en yükseği)
puanların belli ağırlıklarla toplanmasından elde edilir.
Adaylar, yerleştirme puanlarına göre en yüksek puandan başlamak üzere sıraya konur ve kontenjan sayısı kadar aday sınavı kazanmış olur.
c) SINAVSIZ GEÇİŞ Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olan öğrenciler için uygulanan bir sistemdir. Bu kurumlardan mezun olan öğrenciler istedikleri takdirde bitirdikleri programın devamı niteliğindeki meslek yüksek okullarına sınavsız yerleştirme (kurallara ve önceliklere bağlı olarak) için tercih yapabilirler.
B- ÖĞRENCİ SEÇME SINAVI (ÖSS) PUANLARININ HESAPLANMASI
ÖSS’de uygulanan testlere verilen yanıtlar dört ayrı alt bölüm olarak değerlendirmeye alınır.
Bu alt bölümler;
Türkçe
Sosyal Bilimler
Matematik
Fen Bilimleri
Adayların bu alt bölümlere verdikleri yanıtlardan,
Türkçe Standart Puanı
Sosyal Bilimler Standart Puanı
Matematik Standart Puanı
Fen Bilimleri Standart Puanı
olmak üzere dört ayrı standart puan hesaplanır.
Sınavdan sonra yapılan analizlerde hatalı bulunan test sorusu olduğu takdirde bu soru puanlama dışında tutulur. Adayların puanları, testin ilgili bölümündeki diğer sorulara verdikleri yanıtlardan hesaplanır.
Standart puanların hesaplanmasında izlenecek yöntem şu şekilde özetlenebilir:
Her adayın, testin bir alt bölümündeki sorulara verdiği doğru ve yanlış yanıtların sayısı saptanır. Doğru yanıt sayısından yanlış yanıt sayısının dörtte biri çıkarılır. Böylece her adayın testin söz konusu alt bölümünden almış olduğu ham puan belirlenir. Mezun olabilecek durumda bulunan adayların testin o alt bölümünden aldıkları ham puanlar toplanır ve bu durumda bulunan aday sayısına bölünür. Elde edilen değer, bu alt bölümün ham puan ortalamasıdır. Bu adayların ham puanlarının bulunan ortalamadan farkları kullanılarak standart sapma hesaplanır. Daha sonra, bu ortalama ve standart sapma kullanılarak tüm adayların ham puanlarının ortalamasını 50’ye, standart sapmasını 10’a getiren bir dönüştürme işlemi yapılır. Dönüştürme işlemi sonunda tüm adayların söz konusu alt bölüme ait standart puanları elde edilmiş olur. Bu dönüştürme işleminde adayların başarı sıraları değişmeden kalır.
Bütün standart puanların hesaplanmasında da aynı yöntem uygulanır.
Daha sonra ÖSS’ de uygulanan testin alt bölümlerinden hesaplanan standart puanlar kullanılarak ve belli bir dönüştürme işlemi yapılarak üç ÖSS puanı hesaplanır. Eğer aday Yabancı Dil Sınavına da girmişse dört ÖSS puanı hesaplanır. Puan türleri aşağıda gösterilmiştir.
1. Sözel ÖSS Puanı (ÖSS - SÖZ)
2. Sayısal ÖSS Puanı (ÖSS - SAY)
3. Eşit Ağırlıklı ÖSS Puanı (ÖSS - EA)
Eğer öğrenciYDS’ye girmişse;
4.Yabancı Dil ÖSS Puanı (ÖSS - DİL)
ÖSS’de, ÖSS- SÖZ, ÖSS - SAY, ÖSS - EA ve ÖSS - DİL puanları aşağıdaki şekilde hesaplanır.
ÖSS-SÖZ, ÖSS-SAY, ÖSS-EA ve ÖSS-DİL puanlarının hesaplanması için önce sözel ağırlıklı AÖSS-SÖZ, sayısal ağırlıklı AÖSS-SAY, eşit ağırlıklı AÖSS-EA ve dil ağırlıklı AÖSS-DİL puanları hesaplanır. Bu puan türlerinde ağırlıklı puanlar, alt bölümlerden alınan standart puanların ağırlıklandırılması suretiyle hesaplanır. Alt bölümlere verilecek ağırlıklar TABLO-2’de gösterilmektedir.
- TABLO 2 -
|
ÖĞRENCİ SEÇME SINAVI
AĞIRLIKLI ÖSS PUANLARI (AÖSS) HESAPLANIRKEN ALT TESTLERLE İLGİLİ STANDART PUANLARIN ÇARPILACAĞI KATSAYILAR
|
|
ÖSS
PUANLARI
|
ÖSS TEST PUANLARI
|
|
Türkçe Standart Puanı
|
Sosyal B. Standart Puanı
|
Matematik Standart Puanı
|
Fen Bil. Standart Puanı
|
Dil Standart Puanı
|
|
SÖZEL AĞIRLIKLI
ÖSS PUANI
(ÖSS - SÖZ)
|
1,1
|
0,7
|
0,3
|
0,1
|
---
|
|
SAYISAL AĞIRLIKLI
ÖSS PUANI
(ÖSS - SAY)
|
0,3
|
0,1
|
1,1
|
0,7
|
---
|
|
EŞİT AĞIRLIKLI
ÖSS PUANI
(ÖSS - EA)
|
0,8
|
0,3
|
1,0
|
0,1
|
---
|
|
YABANCI DİL AĞIRLIKLI ÖSS PUANI (ÖSS - DİL)
|
0,7
|
0,1
|
---
|
---
|
1,4
|
Örneğin; AÖSS-SÖZ puanı hesaplanırken,
Türkçe Standart Puanı 1.1, Sosyal Bilimler Standart Puanı 0.7, Matematik Standart Puanı 0.3 Fen Bilimleri Standart Puanı 0.1 ile çarpılarak çarpımlar toplanır.
Yukarıda açıklanan yolla hesaplanan dört tür ağırlıklı puandan her biri kendi içinde en küçüğü 100, en büyüğü 300 olan bir puan dağılımına dönüştürülür, elde edilen puanlar, ÖSS-SÖZ, ÖSS-SAY, ÖSS-EA ve ÖSS-DİL puanlarını oluşturur.
C- ÖSS’Yİ KAZANMAK İÇİN ALINMASI GEREKEN PUANLAR
ÖSS’yi kazanmış olmak için, ÖSS - SÖZ, ÖSS - SAY, ÖSS - EA ve ÖSS - DİL puanlarından en az birinin 160.000 veya daha yüksek olması gerekir.
a. Adaylar ilgili puan türünde 160.000-184.999 puan aldıkları taktirde, bazı önlisans programları ile koşulları bulunan bazı Açıköğretim programları hariç, açıköğretim programları ile ilgili yerleştirme işlemlerine girebilirler.
b. Adayların Lisans programlarına yerleşebilmeleri için ÖSS’de ilgili puan türünde 185.000 veya daha yüksek ÖSS puanı almaları gerekir.
c. Özel Yetenek Sınavıyla öğrenci alan yükseköğretim programlarına başvurabilmek için bazı programlar için ÖSS’de 160.000 veya daha fazla ÖSS puanı, bazı programlar için ise 185.000 veya daha fazla ÖSS puanı almış olmak gerekir.
d. YDS’ye girerek dil puanı ile öğrenci alan lisans programlarını tercihler arasında göstermek isteyen adayların ÖSS - Dil puanlarının, 185.000 veya daha fazlası olması gerekir.
D- ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANININ HESAPLANMASI
ÖSS’ ye başvuran adaylardan her biri için ortaöğretimdeki başarı durumları gözönünde tutulmak suretiyle bir ortaöğretim başarı puanı (OBP) hesaplanır. Hesaplanan ortaöğretim başarı puanları ile ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları, girilen ÖSS’lerin hepsinde geçerli olur ve aynen kullanılır.
Son Sınıfta Bulunan Öğrenciler için OBP’nın Hesaplanması
ÖSS’de kullanılacak ortaöğretim başarı puanının hesaplanmasında, okulların onaylayarak İl Milli Eğitim Müdürlüklerine gönderdikleri diploma / mezuniyet notları veya diploma / mezuniyet notuna benzer şekilde hesaplanan başarı ortalamaları ile diğer bilgileri esas alınır.
Ortaöğretim Başarı Puanının Hesaplanmasına Bir Örnek :
Bir okulda mezun olabilecek durumlarda bulunan 16 öğrenciden mezun olanların diploma/mezuniyet notları ve mezun olamayanların, diploma/mezuniyet notuna benzer şekilde hesaplanan başarı ortalamaları şunlar olsun :
|
5,00
|
4,20
|
3,44
|
2,96
|
|
4,91
|
4,01
|
3,23
|
2,81
|
|
4,63
|
3,92
|
3,12
|
2,53
|
|
4,42
|
3,63
|
3,01
|
2,48
|
Yukarıda verilen diploma/mezuniyet notları ve diploma/mezuniyet notuna benzer şekilde hesaplanmış başarı ortalamalarının hepsine kısaca başarı ortalaması dersek bunları standart puana çevirmek için dağılımın ortalama ve standart sapmasını bulmak gerekir.
Görüldüğü gibi, bu okuldaki öğrencilerin başarı ortalamaları dağılımının ortalaması 3.6438’dir.
Bu dağılımın standart sapmasını hesaplamak için şu işlemler yapılır.
Bu okuldaki bir öğrencinin başarı ortalamasına ait standart puanını hesaplamak için, bu öğrencinin başarı ortalamasından dağılımın ortalaması çıkarılır, elde edilen fark dağılımın standart sapmasına bölünür, bölmeden elde edilen sonuç 10 ile çarpılır ve bulunan sonuca 50 eklenir.
Yukarıdaki dağılımda, başarı ortalaması 5.00 olan öğrencinin, ortaöğretim başarı puanı aşağıdaki gibi hesaplanır.
Bir okula ait başarı standart puanları hesaplandıktan sonra bu standart puanlar, en büyüğü 100, en küçüğü 50 olacak şekilde bir puan dağılımına dönüştürülür ve bu puanlar adayların OBP’lerini oluşturur.
Aşağıdaki puan dağılımı, örnek olarak alınan okulun ortaöğretim başarı puan dağılımını göstermektedir.
|
100
|
84,127
|
69,048
|
59,523
|
|
98,215
|
80,357
|
64,881
|
56,548
|
|
92,658
|
78,571
|
62,698
|
50,992
|
|
88,492
|
72,818
|
60,516
|
50
|
E- AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANLARININ (AOBP) HESAPLANMASI
Yukarıda anlatılan yöntemle hesaplanan ortaöğretim başarı puanı, ortaöğretim kurumlarının ilgili yıldaki Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) puan ortalamalarına göre ağırlıklandırılır. Bu ağırlıklandırma sonunda her aday için, aşağıdaki yöntem kullanılarak AOBP - SÖZ, AOBP - SAY ve AOBP - EA olmak üzere üç ağırlıklı ortaöğretim başarı puanı hesaplanır.
AOBP’lerin hesaplanması için once okulların ÖSS puan ortalamaları en büyüğü 200 ve en küçüğü 100 olacak şekilde bir puan dağılımına dönüştürülür. Böylece her okul Sayısal, Sözel ve Eşit Ağırlıklı olmak üzere üç ÖSS puan ortalamasına sahip olur. Bu ortalamalar kullanılarak adayların AOBP’leri hesaplanır.
Yerleştirmede kullanılan Y.ÖSS puanları ile ek puanların hesaplanmasında ağırlıklı ortaöğretim başarı puanı kullanılır.
F- YERLEŞTİRMEDE KULLANILACAK OLAN Y.ÖSS PUANLARI HESAPLANIRKEN AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANLARININ ÖSS PUANLARINA NASIL KATILACAĞININ HESAPLANMASI
Her aday için hesaplanmış olan ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları (AOBP-SÖZ, AOBP-SAY, AOBP-EA) ortaöğretimdeki alanları ile ilgili yükseköğretim programına yerleştirme yapılırken 0.8, ortaöğretimdeki alanları dışında bir yükseköğretim programına yerleştirme yapılırken 0.3 ile çarpılarak adayların ilgili ÖSS (ÖSS-SÖZ, ÖSS-SAY, ÖSS-EA ve varsa ÖSS-DİL) puanlarına katılır ve böylece adayların Y-ÖSS-SÖZ, Y-ÖSS-SAY, Y-ÖSS-EA ve varsa Y-ÖSS-DİL puanları hesaplanır (TABLO 3) Ortaöğretimdeki alan / kol / bölümler ile aynı alanda olduğu kabul edilen yükseköğretim programları Ek-1’dedir.
- TABLO 3 -
|
ÖSS’DE YERLEŞTİRMEDE KULLANILACAK Y-ÖSS PUANLARI
HESAPLANIRKEN AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANININ
ÇARPILACAĞI KATSAYILAR
|
|
ÖSS
PUANLARI
|
AĞIRLIKLI ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANLARI
|
|
AOBP - SÖZ
|
AOBP - SAY
|
AOBP - EA
|
|
Alanında Yerleşirken
|
Diğer Programlara Yerleşirken
|
Alanında Yerleşirken
|
Diğer Programlara Yerleşirken
|
Alanında Yerleşirken
|
Diğer Programlara Yerleşirken
|
|
Y-ÖSS-SÖZ
|
0.8
|
0.3
|
---
|
---
|
---
|
---
|
|
Y-ÖSS-SAY
|
---
|
---
|
0.8
|
0.3
|
---
|
---
|
|
Y-ÖSS-EA
|
---
|
---
|
---
|
---
|
0.8
|
0.3
|
|
Y-ÖSS-DİL
|
0.8
|
0.3
|
---
|
---
|
---
|
---
|
Gerek önlisans ve açıköğretim gerekse lisans programlarına yapılacak yerleştirmede, adayların ÖSS puanlarına ağırlıklı ortaöğretim başarı puanlarının belli bir ağırlıkta katılmasıyla elde edilecek olan Y.ÖSS puanları ve varsa ek puanları kullanılır.
Daha önce bir yükseköğretim programına yerleştirilen adaylar (Açıköğretimin Kontenjansız Programları hariç) yükseköğretim programına yerleştirilirken Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı puanına uygulanacak katsayılar yarıya düşürülür.
G-YÜKSEKÖĞRETİM PROGRAMLARINA YERLEŞTİRME
Yükseköğretim programlarına öğrenci alımında, Merkezi yerleştirme , Özel Yetenek Sınavı ve Sınavsız Geçiş olmak üzere üç farklı yöntem kullanılır.
Merkezi Yerleştirme yönteminde adaylar, yükseköğretim programlarına, sınav puanları, ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları, varsa ek puanları, yükseköğretim programları ile ilgili tercihleri ve bu programların kontenjan ve koşulları göz önünde tutularak Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezince, bilgisayarla yerleştirilir.
Özel Yetenek Sınavıyla Seçme yöntemi ve Sınavsız Geçiş yöntemi ile ilgili açıklamalar 3. ve 4. sayfada verilmiştir.
H-TERCİH BİLDİRİMİ
Adaylar, okumak istedikleri yükseköğretim programları tercihlerini, sınav sonucunu öğrendikten sonra yaparlar. Tercihlerin yapılabilmesi için adaylara ÖSS Sınav Sonuç Belgesi ile birlikte Tercih Formu ve ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu gönderilir. Adaylar, girmek istedikleri yükseköğretim programlarını istek sıralarına göre Tercih Formlarına yazıp kodlayarak Ortaöğretim Okul Müdürlüklerine veya ÖSYM Sınav Merkezi Yöneticiliklerine teslim ederler.
Buna göre genel yerleştirmede ;
A. ÖSS’de 185.000 veya daha yüksek ÖSS puanı alan adaylar, koşullarını karşılayabildikleri taktirde lisans programları (4 yıllık), meslek yüksekokullarının bazı programları ve Açıköğretim programları arasından tercih yapabilirler.
B. ÖSS’de 160.000 – 184.999 arasında ÖSS puanı alan adaylar, koşullarını karşılayabildikleri taktirde ön lisans (2 yıllık) programlar ile Açıköğretim programları arasından tercih yapabilirler.
Genel yerleştirme işleminde bir programa kesin kayıt hakkı kazananların belirlenmesinde, hangi sırada olursa olsun bu programa tercihleri arasında yer vermiş olan adaylardan, yerleştirmede kullanılan Y-ÖSS puanı ve varsa ek puan toplamı büyük olana öncelik tanınır.
ÖSS’yi kazanmış olmasına rağmen, elde ettiği puanının hedeflediği yükseköğretim programları için yeterli olmadığını düşünen adaylar , tercih formlarını teslim etmeyebilirler.
Öğrenci seçme sınavı sistemi ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için ; ÖSYM’nin, www.osym.gov.tr sayfasının‘kılavuzlar’ bölümüne başvurulabilir.
Çocuklarınızla birlikte sağlıklı, başarılı ve mutlu bir yaşam dileriz.
Ahmet ÖZTÜRK
Psikolojik Danışman
|
